بررسی انواع ساختارهای نگهداری و تعمیرات در سازمان‌ها

سازمان نت: مجموعه‌ای از عوامل پرسنلی، تجهیزات، تسهیلات و ساختمان‌ها که با اهداف تعریف ‌شده طوری در کنار یکدیگر قرار گرفته اند که بتوانند به طور موثر و مفید پاسخگوی نیازهای پیشگیری و تعمیر منظم دستگاه‌ها باشند.

عوامل زیر بر ساختار نت تأثیرگذارند:

• سیاست های کلی کارخانه
• نوع فعالیت
• نوع سیستم تولیدی
• نوع ماشین‌آلات
• نوع محصول
• مقدار و حجم تولید
• مقدار و میزان سرمایه‌گذاری
• فرهنگ حاکم به ویژه در حوزه نت
• موقعیت جغرافیایی

وظایف تشکیلات نت

وظایف اولیه:

• نگهداری و تعمیر تجهیزات و ماشین‌آلات

مهم ترین و اساسی ترین وظیفه تشکیلات نت است که به جلوگیری از فرسوده شدن وسایل و تجهیزات کمک می کند. کارکنان باید نت را در کوتاه ترین زمان ممکن و با کمترین هزینه انجام دهند. این کار نیازمند پرسنل آموزش دیده و متخصص است. بنابراین باید به کارکنان آموزش هم بدهد.

• نگهداری و تعمیر ساختمان ها، جاده ها و انبارها

نگهداری ساختمان ها و قسمت های بیرونی کارخانه مانند جاده های منتهی به کارخانه، جاده های فرعی بین واحدها، سیستم آب و فاضلاب و… نیز معمولاً از مسئولیت‌های پرسنل نت است. گاهی ممکن است کارهای خدماتی مانند تمیزکردن زمین و پنجره و برف پارو کردن را هم به این قمست بدهند. (توجه: ممکن است در کارخانه های بزرگ این وظیفه به گروه‌های دیگری غیر از نت داده شود. یعنی این وظیفه با اندازه کارخانه رابطه مستقیم دارد.

• بازرسی، روانکاری و سرویس های خدماتی برای تجهیزات

این وظیفه نیز رابطه مستقیم با اندازه کارخانه دارد. در کارخانجات کوچک روانکاری توسط پرسنل تولید و در کارخانجات بزرگ توسط پرسنل نت انجام می‌گیرد. در جاهایی که بیکاری کارگر نسبت به ماشین زیاد است پرسنل تولید می‌توانند این اقدامات را انجام دهند و نت انجام آنها را کنترل کند.

• نصب و راه اندازی تجهیزات جدید و ایجاد بناهای مورد نیاز

تخصیص این وظیفه به واحد نت یا واحدهای دیگر به اندازه کارخانه، تعداد شعب آن و سیاست های کلی کارخانه بستگی دارد. ممکن است به صرفه باشد که کار به پیمانکاران یا شرکت‌های بیرونی سپرده شود.

وظایف ثانویه:

• انبارداری و حفظ انبارها
• حفاظت کارخانه
  • حفاظت و حراست از کارخانه (مانند نگهبانی و پلیس)
  • اطفا حریق
• نگهداری از محوطه و دفع ضایعات

انواع روش‌های سازمان‌دهی نت

نت متمرکز

کلیه‌ی خدمات لازم جهت قسمت‌ها و کارگاه‌های مختلف توسط یک قسمت متمرکز نت تامین می‌شود.

نت غیرمتمرکز

به جای یک تشکیلات مرکزی، هریک از کارگاه‌های بزرگ تولیدی و قسمت‌های کارخانه در داخل تشکیلات خود یک گروه نت دارند که زیر نظر سرپرست قسمت کار می‌کنند.

نت نیمه‌متمرکز

ترکیبی از نت متمرکز و نت غیر متمرکز

مزایای نت غیرمتمرکز (معایب نت متمرکز)

* بالا بودن سرعت انتقال اخبار و اطلاعات و دستورات و عکس العمل سریع به خصوص برای تعمیرات ضروری

*  بالا بودن سرعت یادگیری و مهارت کارکنان نت

*   آشنایی بیشتر کارکنان نت با روش‌های تولید مخصوص کارگاه

*   همکاری نزدیک و وجود روابط مناسب بین گروه‌های نت و تولید

*   اعمال مدیریت واحد بر نت و تولید

معایب نت غیر متمرکز (مزایای نت متمرکز)

• بالا بودن هزینه‌های بالاسری و سرپرستی به علت لزوم استقرار کارشناسان در هر گروه
• بالا بودن هزینه‌های نگه‌داری قطعات یدکی به علت عدم وجود انبار مرکزی
• یک‌نواختی کار کارکنان نت و عدم آشنایی آن‌ها با سایر تخصص‌ها
• عدم استفاده‌ی بهینه از امکانات آموزشی
• سرمایه‌گذاری بالا جهت تجهیزات تعمیرات
• عدم امکان مطالعه و بررسی گروه‌های نت و وضعیت نت در کارخانه
• عدم امکان استفاد‌ه‌ی مناسب از روش‌های مطالعاتی تجزیه و تحلیل خرابی در محیط کارخانه

مقایسه نت متمرکز و غیرمتمرکز

نت نیمه‌متمرکز

در این نوع نت امور مدیریت و سرپرستی و ارائه‌ی خط‌مشی‌های کلی توسط یک مدیریت (فنی یا تولید) شکل می‌گیرد ولی در هر کارگاه گروهی در ارتباط با نت وجود خواهد داشت. این افراد می‌توانند اپراتورهای دستگاه‌ها باشند که با اصول سرویس و نگه‌داری آشنا هستند. در این حالت ارتباط مناسبی بین گروه نت و تولید برقرار است. سطوح عملیاتی و نحوه‌ی گردش فرم‌ها در این سازمان از اهمیت اصی برخوردار است. سرویس‌های روزانه بر روی دستگاه‌ها توسط گروه‌های داخلی و اپراتورها انجام می‌شود.

در این نوع سازمان‌دهی، خرابی‌های آنی توسط گروه‌های داخلی گزارش شده و در صورت امکان رفع می‌گردد و در غیر این صورت گروه تعمیرات اعزام می‌شوند. در این نوع نت:

• خط‌مشی‌های کلی مانند آموزش، نحوه‌ی تعمیرات، برنامه‌ریزی و … توسط مدیر فنی و مدیریت نت تهیه می‌شود.
• گزارش‌های عملکرد توسط مدیریت نت طراحی شده و برای مدیر ارشد ارسال می‌شود و مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
• یک کارگاه مرکزی نت جهت ارائه‌ی خدمات خاص در این حالت ضروری می‌باشد.
• گروه نت در این حالت از متخصصین و تکنسین‌های مرتبط مانند برق، مکانیک و … استفاده می‌کند.
• لازم است ارتباط موثری بین تولید و نت برقرار باشد. این امر را می‌توان با تشکیل واحد جداگانه‌ای (به طور مثال برنامه‌ریزی و عملیات) محقق ساخت.
• نقش این واحد دریافت اطلاعات لازم از بخش‌های تولید و نت و ایجاد هماهنگی بین برنامه‌های این دو واحد است.
• مسئولیت این واحد در صنایع را می‌توان بر عهده‌ی مدیر تولید، مدیر فنی و یا مدیر نت دانست. به شرط آن‌که نگاه سیستمی بر محیط حاکم باشد.
• تعیین گزارش‌ها و نحوه‌ی گزارش‌دهی باید طراحی مناسب داشته باشد و به حداقل‌ها توجه شود.
• انعطاف‌پذیری در برنامه‌ریزی نت رعایت شود. این امر می‌تواند به دلایل شیفتی بودن اپراتورها، امکان انتقال آن‌ها و مواردی از این قبیل در نظر گرفته شود.

ویژگی‌های کارکنان نت

ž      صداقت، مسئولیت‌شناسی، علاقه‌مندی به کار:  چرا که ۱- کیفیت کار انجام‌شده در همان لحظه‌ی اتمام کار قابل بررسی و تشخیص نیست. ۲- پس از انجام کار، در صورت پیش‌ آمدن خرابی نمی‌توان به درستی پیش‌بینی کرد که آیا اشکال در اثر ضعف کار نت پیش‌ آمده یا به دلیل بهره‌برداری غلط یا …. و ۳- زمان لازم برای انجام کارهای نت از قبل به طور کامل قابل پیش‌بینی و نظارت نیست.)

ž      قدرت برقراری ارتباط: به دلیل تنوع کارها به داشتن قدرت برقراری ارتباط صحیح با هم‌کاران، سرپرستان، پرسنل تولید و … نیاز دارند.

ž      قدرت تجزیه و تحلیل: در انجام امور نت در مراحل زیادی به بررسی، قضاوت، و تصمیم‌گیری در مورد نحوه‌ی انجام کار نیاز است. در صورتی‌که در تولید پس از مدتی کارها به صورت یک‌نواخت در آمده و بدون کمک قوای فکری انجام می‌شوند.

ž      سطح آموزش: داشتن آموزش‌های فنی در خصوص کار، الزامی است.

عوامل موثر در جذب و پایداری کارکنان نت

• احساس امنیت شغلی
• امکان برخورداری از آموزش فنی و توسعه‌ی مهارت و تخصص
• احساس برتری نسبت به کارکنان تولید
• برخورداری از حقوق بالاتر (مثلا حق فنی)
• آزادی عمل بیش‌تر و برخورداری از تنوع کار
• محیط سالم‌تر از نظر فیزیکی

عوامل موثر در دفع کارکنان نت

• حالت آماده‌ به‌کاری و دعوت به کار در روزهای تعطیل: در موارد زیادی احتیاج به این است که پرسنل نت در خارج از شیفت‌های کاری خود برای انجام امور اضطراری در کارخانه حضور یابند.
• تمایل مسئولین به انجام امور نت در تعطیلات: بسیاری از کارفرمایان جهت جلوگیری از رکود تولید، ترجیح می‌دهند کارهای نت در روزهای تعطیل انجام پذیرد.
• شرایط حقوق و دستمزد: شکی نیست که کارکنان دارای تخصص باید از حقوق و مزایای بالاتری بهره‌مند باشند. در برخی موارد این امر برعکس شده و مثلا اعطای پاداش‌هایی به پرسنل تولید مانند حق سختی کار و… باعث به وجود آمدن اثرات منفی در پرسنل نت  شده است.
• عدم وجود امکانات پشتیبانی: در صورت عدم وجود وسائل مناسب و ابزار کار صحیح و قطعات یدکی و هم‌چنین عدم دسترسی به نقشه‌ها، دستورالعمل‌ها و… کارکنان نت نمی‌توانند در قسمت‌های مربوطه به خوبی کار کنند.
• عدم دقت اپراتورهای تولید در استفاده‌ی صحیح از تجهیزات: یکی از دلایل این امر عدم وجود و یا عدم به‌کارگیری قانون مشخصی برای تنبیه اپراتورهایی که با بد کار کردن سبب بروز خرابی‌های پیاپی در محیط می‌شوند.
• احتیاج سایر صنایع به تخصص کارکنان نت: تخصص‌های نت مربوط به یک کارخانه و یا یک صنعت نبوده و می‌توانند در محل‌های مختلف کاربرد داشته باشند. به این جهت برای این کارکنان این انگیزه وجود دارد که در صورت نارضایتی به محل دیگری برای کار مراجعه کنند.
• احتمال بیش‌تر خطرات جانی ناشی از کار: در طراحی ماشین معمولا شرایط ایمنی بهره‌برداران مورد ملاحظه‌ی طراح قرار می‌گیرد ولی برای تامین ایمنی تعمیرکاران کم‌تر توجه می‌شود.
• داشتن مسئولیت بیش‌تر در مقایسه با کارکنان تولید: یک اشتباه از طرف تعمیرکاران ممکن است باعث ایجاد خسارت فراوان به ماشین شده و حتی به خسارت جانی بهره‌برداران منجر گردد.

هزینه‌های انتقال پرسنل نت

• هزینه‌های اداری مربوط به استخدام و اخراج
• هزینه‌های آگهی
• هزینه‌های آموزش و آشنایی کارکنان جدید با صنعت
• هزینه‌های مربوط به افزایش زمان لازم برای یافتن عیوب دستگاه‌ها و تعمیر برای کارکنان جدید
• هزینه‌های تخریب و ضایع شدن مواد، قطعات یدکی و … توسط کارکنان جدید
• هزینه‌های افزایش احتیاج به امور سرپرستی و نظارت
• هزینه‌های اضافه‌کاری برای کارکنان قدیمی‌تر در شرایط خالی بودن محل کار
• هزینه‌های اثرات روانی ناشی از خروج همکاران